𝐑𝐞𝐚𝐠𝐢𝐦 𝐢 𝐨𝐫𝐠𝐚𝐧𝐢𝐳𝐚𝐭𝐚𝐯𝐞 𝐭𝐞̈ 𝐬𝐡𝐨𝐪𝐞̈𝐫𝐢𝐬𝐞̈ 𝐜𝐢𝐯𝐢𝐥𝐞 – 𝐊𝐮𝐯𝐞𝐧𝐝𝐢 𝐧𝐮𝐤 𝐦𝐮𝐧𝐝 𝐭𝐞̈ 𝐦𝐛𝐞𝐭𝐞𝐭 𝐩𝐞𝐧𝐠 – 𝐁𝐥𝐥𝐨𝐤𝐚𝐝𝐚 𝐢𝐧𝐬𝐭𝐢𝐭𝐮𝐜𝐢𝐨𝐧𝐚𝐥𝐞 𝐩𝐨 𝐜𝐞𝐧𝐨𝐧 𝐫𝐞𝐧𝐝𝐢𝐧 𝐝𝐞𝐦𝐨𝐤𝐫𝐚𝐭𝐢𝐤

Prishtinë, 30 qershor 2025 – Kuvendi i Republikës së Kosovës është institucioni më i lartë përfaqësues dhe bazamenti i demokracisë parlamentare. Përmes tij, themelohen institucionet e tjera të vendit dhe garantohen parimet kushtetuese të ndarjes dhe kontrollit të pushteteve. Prej më shumë se dy muaj e gjysmë, vendi qëndron pa një Kuvend të konstituuar. Ky vakum institucional ka penguar miratimin e ligjeve, mbikëqyrjen demokratike të Qeverisë dhe trajtimin e çështjeve urgjente që prekin jetën e qytetarëve.

𝑨𝒌𝒕𝒈𝒋𝒚𝒌𝒊𝒎𝒊 𝒊 𝑮𝒋𝒚𝒌𝒂𝒕𝒆̈𝒔 𝑲𝒖𝒔𝒉𝒕𝒆𝒕𝒖𝒆𝒔𝒆 𝒓𝒊𝒌𝒕𝒉𝒆𝒏 𝒒𝒂𝒓𝒕𝒆̈𝒔𝒊𝒏𝒆̈ 𝒑𝒓𝒐𝒄𝒆𝒅𝒖𝒓𝒂𝒍𝒆

Në këtë kontekst, Aktgjykimi i Gjykatës Kushtetuese i datës 26 qershor 2025 (rasti KO124/25) ishte një ndërhyrje e domosdoshme për të adresuar paqartësitë procedurale dhe për të përcaktuar qartë kufijtë kushtetues dhe rregullat e konstituimit të Kuvendit. Gjykata ritheksoi se kjo procedurë është e sanksionuar nga Kushtetuta, Rregullorja e Kuvendit, dhe praktikat parlamentare të konsoliduara ndër vite – dhe çdo devijim nga to përbën shkelje të rendit kushtetues.

Gjykata theksoi se partia fituese e zgjedhjeve ka të drejtë të propozojë kandidatin për Kryetar të Kuvendit, por kjo e drejtë nuk është absolute – ajo është e lidhur ngushtë me detyrimin për të ndërtuar shumicë përmes bashkëpunimit me grupet tjera parlamentare.

𝑫𝒆𝒗𝒊𝒋𝒊𝒎𝒆𝒕 𝒆 𝑲𝒓𝒚𝒆𝒔𝒖𝒆𝒔𝒊𝒕 𝒕𝒆̈ 𝒔𝒆𝒂𝒏𝒄𝒆̈𝒔 𝒅𝒉𝒆 𝒊𝒏𝒔𝒕𝒓𝒖𝒎𝒆𝒏𝒕𝒂𝒍𝒊𝒛𝒊𝒎𝒊 𝒑𝒐𝒍𝒊𝒕𝒊𝒌

Takimi i datës 8 prill 2025, i mbajtur mes Kryetarit të Kuvendit të legjislaturës së kaluar dhe përfaqësuesve të partive politike, ka shërbyer si bazë për përgatitjen e seancës konstituive. Ai përcaktoi qartë rendin e ditës dhe nuk parashihte votim të fshehtë. Çdo veprim në kundërshtim me këtë marrëveshje është jokushtetuese, dhe si e tillë përbën shkelje të parimeve të besimit të ndërsjellë dhe të praktikës parlamentare.

Megjithatë, z. Avni Dehari, si Kryesues i seancës, ka devijuar nga rendi i dakorduar, ka shtyrë procedurat, ka propozuar një komision për votim të fshehtë pa bazë ligjore dhe ka lejuar përbërjen e tij pa përfaqësim adekuat të partive të tjera parlamentare. Kjo përbën një ndërhyrje të papranueshme në procedurën e konstituimit të Kuvendit, si dhe është cenuar parimi i përfaqësimit të drejtë parlamentar, duke e shndërruar këtë proces në një veprim njëpartiak dhe jo-konsensual.

Me veprimet e tij, z. Dehari nuk ka qenë një lehtësues i procesit demokratik, por është shndërruar në instrument të bllokadës. Ai ka shkelur parimin e neutralitetit që i kërkohet një kryesuesi të seancës konstituive.

𝑺𝒕𝒂𝒏𝒅𝒂𝒓𝒅𝒆𝒕 𝒅𝒆𝒎𝒐𝒌𝒓𝒂𝒕𝒊𝒌𝒆 𝒏𝒖𝒌 𝒎𝒖𝒏𝒅 𝒕𝒆̈ 𝒏𝒅𝒓𝒚𝒔𝒉𝒐𝒉𝒆𝒏 𝒏𝒋𝒆̈𝒂𝒏𝒔𝒉𝒆̈𝒎

Gjykata Kushtetuese ka theksuar se Kuvendi duhet të përmbyllë procesin e konstituimit brenda afatit 30-ditor. Po ashtu, Gjykata Kushtetuese ishte e qartë se votimi për Kryetarin e Kuvendit duhet të jetë i hapur, ashtu siç ka qenë në çdo seancë tjetër konstituive deri më tash. Përpjekja për të imponuar një votim të fshehtë përmes mjeteve të njëanshme është precedent i papranueshëm dhe cenues i integritetit të procesit.

Për më tepër, krahasimi me votimin për nënkryetarët është i pabazë. Rregullat për nënkryetarët burojnë nga nevoja për përfaqësim politik dhe etnik, ndërsa zgjedhja e Kryetarit të Kuvendit është akt i vullnetit politik që kërkon konsensus dhe marrëveshje.

Gjykata ka bërë të qartë se si partia fituese, ashtu edhe partitë e tjera duhet të bashkëpunojnë në mirëbesim për të zgjedhur Kryetarin e Kuvendit. Shkelja e këtij parimi është shkelje e frymës së Kushtetutës.

𝑩𝒍𝒍𝒐𝒌𝒂𝒅𝒂 𝒑𝒐 𝒕𝒉𝒆𝒍𝒍𝒐𝒉𝒆𝒕

Më datë 28 qershor 2025, në vazhdimin e seancës konstituive, u shkel qartazi aktgjykimi i Gjykatës Kushtetuese. Përmes instrumentalizimit të Kryesuesit, Lëvizja Vetëvendosje jo vetëm që po refuzon bashkëpunimin, por po zvarrit qëllimisht procesin për të imponuar një zgjidhje të njëanshme – veprim ky drejtpërdrejt kundërkushtetues.

Janë tashmë 39 tentime të dështuara për zgjedhjen e Kryetarit të Kuvendit – 39 herë që seanca është kthyer në skenë të manipulimit procedural dhe të interesave të ngushta partiake e personale, për shkak të një qasje obstruksioniste. Deputetëve po u mohohet e drejta për të ushtruar funksionin e tyre, ndërsa qytetarët po mbeten pa përfaqësim funksional.

𝑻𝒉𝒊𝒓𝒓𝒋𝒆 𝒑𝒆̈𝒓 𝒑𝒆̈𝒓𝒈𝒋𝒆𝒈𝒋𝒆̈𝒔𝒊 𝒅𝒉𝒆 𝒓𝒊𝒌𝒕𝒉𝒊𝒎 𝒕𝒆̈ 𝒇𝒖𝒏𝒌𝒔𝒊𝒐𝒏𝒂𝒍𝒊𝒕𝒆𝒕𝒊𝒕

Kuvendi nuk është pronë e askujt. Ai nuk mund të mbahet peng nga vullneti i një subjekti të vetëm politik. Demokracia kërkon funksionim, respekt të procedurave, dhe vullnet për kompromis.

U bëjmë thirrje të gjitha partive politike, e në veçanti partisë fituese, që të përmbushin detyrimet e tyre kushtetuese dhe të mundësojnë zhbllokimin e procesit. Kuvendi duhet të kthehet në funksion – për të miratuar ligje, për të mbikëqyrur qeverinë dhe për të përfaqësuar interesin qytetar.

𝑶𝙧𝒈𝙖𝒏𝙞𝒛𝙖𝒕𝙖𝒕 𝒎𝙗𝒆̈𝙨𝒉𝙩𝒆𝙩𝒆̈𝙨𝒆 (𝙧𝒆𝙣𝒅𝙞𝒕𝙟𝒂 𝒔𝙞𝒑𝙖𝒔 𝒂𝙡𝒇𝙖𝒃𝙚𝒕𝙞𝒕):

Advocacy Training & Resource Center (ATRC)
Asociacioni i Mediave të Pavaruara Elektronike të Kosovës (AMPEK)
Balkan Green Foundation (BGF)
CEL Kosova
Center for Eduction and Community Development-Friends
Community Building Mitrovica (CBM)
Community Development Fund (CDF)
Democracy Plus (D+)
Demokraci për Zhvillim (D4D)
Fondacioni Lumbardhi
Fondi për të Drejtën Humanitare Kosovë
Forumi për Iniciativa Qytetare (FIQ)
GERMIN
Grupi për Hulumtimin e Politikave në Ballkan (BPRG)
Hyjneshat
Iniciativa për Progres (INPO)
Instituti Demokratik i Kosovës (KDI)
Instituti Edutask
Instituti i Kosovës për Drejtësi (KLI)
Instituti i Prishtinës për Studime Politike (PIPS)
Instituti Kosovar për Hulumtim dhe Zhvillim të Politikave (KIPRED)
Instituti për Politika Sociale “Musine Kokalari”
Instituti për Politika Zhvillimore (INDEP)
Instituti Sekhmet
Koalicioni i OJQ–ve për Mbrojtjen e Fëmijëve – KOMF
Kosovar Youth Council
K-W4W
Leadership Development Association Europe
Lëvizja FOL
New Social Initiative (NSI)
NGO AKTIV
Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut – Kosovë
OJQ Activism Roots
OJQ EC Ma Ndryshe
OJQ EcoZ
OJQ Gjethi
OJQ Politeia
OJQ PONTIS
OJQ Pishtarët
Organizata ÇOHU!
Qendra Kosova për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (KRCT)
Qendra Kosovare për Studime Gjinore (QKSGJ)
Qendra për Avokim dhe Kulturë Demokratike (ACDC)
Qendra Për Politika dhe Avokim (QPA)
Qendra për Zhvillimin e Grupeve Shoqërore – CSGD
Qendra Sociale SWOK Kosova
QIKA
Rrjeti i Grave të Kosovës (RrGK)
Rrjeti i OJQ-ve AVONET
Rrjeti Qeliza
SHL – Kosova
Syri i Vizionit